Merhaba, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından 29.01.2013 tarihli resmi gazetede yayınlanan İdari para cezaları yönetmeliği ( SHY İPC ) 01.01.2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi. Ceza hukukunda temel olarak 2 hedef vardır; a ) Ceza yaptırımı sayesinde caydırıcılık sağlamak. b) Suçlunun aldığı ceza sonunda , suçtan mağdur olanların intikam duygusundan vazgeçmesi.
Suç / Ceza orantılı olmaz ise başka sorunlar gündeme geliyor. Örneğin zorla birinin eşyasını almak suçu gasp olarak adlandırılır bu suçun cezası az olursa gasp olayları artar ceza çok yüksek olursa suçlular nasıl olsa gasp suçunun cezası çok yüksek arkamda şahit bırakmayayım diye cinayet bile işleyebilir. Ceza ile ilgili mevzuat düzenlenirken dikkatli olmak ve çok yönlü düşünmek gerekiyor. Günü kurtarma şeklinde yapılan değişiklikler uzun yıllar içinde ulaşılabilen dengeleri bozar. Tabii ki en güzeli vicdanların polis olduğu ve karıncanın bile incitilmediği bir dünya olması.
SHY İPC konusuna dönecek olursak , yönetmelik bakım kuruluşlarından, eğitim kuruluşlarına uçağa lazer tutandan sektör çalışanlarına kadar pek çok kişi ve kuruluşu ilgilendiren cezalar içeriyor. Bu kadar geniş kapsamı olmasına rağmen basın daha çok uçağa lazer tutulması ve kural dışı yolcu olarak tanımlanan “ rahatsız” tipler ile ilgili bölümleri ön plana çıkardı.
İsterseniz öncelikle bu medyatikleri yazalım ; yönetmelik ceza tablosu 51. sırada yer alan ve muhatap bölümünde “ ilgili kişi” olarak tanımlanan uçağa lazer tutma konusunun tam metni : “ uçuş emniyetini riske edecek şekilde hava araçlarına lazer tutmak ,uçak haberleşmesine müdahale etmek veya benzer ihlallerde bulunmak “ cezası : 10.000 tl. Kural dışı yolcu için tabloda 3 bölüm var , 52 : taşınabilir elektronik cihazların kullanımı , 53: kabin içindeki çok sayıda huzursuzluk örneği yazılmış – baş üstü dolabının kapağını kapatmamak suç olmamalı bu kabin memurunun görevi – 54: sigara içilmesi hakkında. Her üç madde aynı ceza ile karşılık buluyor ve 1000 tl para cezası ödemek zorunda kalınıyor.
**
Burada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir husus var. Şöyle ki diyelim uçağa lazer tutarak veya başka bir şekilde uçuş emniyetini bozdunuz ve bu nedenle yapılan bir zorunlu kötü iniş nedeniyle herhangi bir maddi veya bedeni zarar meydana geldi bu durumda sadece para cezası değil aynı zamanda meydana gelen suça karşılık hapis veya başka cezalar gündeme gelir. Eğer bir ölüm meydana gelmişse buna sebep olan kişi taksir ile ölüme sebebiyetten uzun yıllar hapis cezası alabilir. Aynı şekilde bakım , eğitim vb konularda hata yapan personel veya kuruluş ta hatanın sonuçlarına göre bu yönetmelik dışında diğer kanunlarda yer alan cezalara çarptırılabilir. Yani bu yönetmelikte belirtilen para cezasını ödeyip kurtulmak her zaman mümkün değil ayrıca aynı suçların tekrar işlenmesi durumunda veya suça teşvik gibi diğer konularda da hukukun genel ilkeleri ve mevzuat geçerlidir.
**
Cezalar nasıl uygulanacak ? Uçuş sürecinde ( bu süreç, yönetmelikte uçağa biniş ile uçak indikten sonra kapı açılıncaya kadar geçen süre olarak tanımlanmış. Binişte kapı kapatma denmiyor fakat inişte kapı açılıncaya kadar dendiği için bu arada geçen süreci kapsıyor ) personele , yolculara , uçağa zarar veren / zarar vermeye çalışan bir yolcu olursa bu durum bir pilot ve iki kabin memuru tarafından tutanak ile tespit ediliyor ve bu rapor SHGM genel müdürü onayı ile ilgiliye tebliğ edilerek para cezası tahsil ediliyor. Öncelikle ekip yolcuya yaptığının suç olduğunu ve devam ederse tutanak ile kayıt altına alınacağını sözlü olarak ifade etmesi gerekiyor yani doğrudan tutanak tutamıyorsunuz. Ayrıca cezaya itiraz olursa ispat yükümlülüğü ilgili havayoluna ait. Tüm bu süreçlerden sonra ceza yazılırsa ilgili kişinin bu durumda cezadan kurtulmak için tek bir şansı var tebligatı aldıktan sonra 15 gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz etmek. Mahkeme süreci sonunda haksız çıkarsa ödeyeceği ceza değişmiyor fakat yargılama masraflarını ödemek zorunda kalacaktır. Kural dışı yolcu için uygulamanın nasıl yapılacağı yönetmelikte yer alıyor fakat bazı ihlallerin uygulaması hakkında detay yok. Örneğin uçağa lazer tutan kişiyi kim nasıl tespit edecek belli değil, bu durumda genel uygulamalara göre hareket edilir yani kolluk kuvvetlerinin tespitine göre ilgili rapor edilir ve para cezası tebliğ edilir. Zanlı mahkemeye itiraz etmezse ceza kesinleşir.
**
SHY İPC yönetmeliğinde ilginç ve orantı sorunlu cezalar da var, örneğin ; ikram güvenliği uygulamalarında eksiklik yapılırsa bunun cezası 5000 tl , yük kontrolü ve denge hesaplarının yanlış yapılırsa bunun cezası 1000 tl. Weight -balance konusunun uçuş emniyeti açısından önemi ve yapılacak hatanın sonuçları hakkında çok şey yazmaya gerek yok ilgili herkes bunun ne demek olduğunu çok iyi bilir. SHGM tarafından Weight - balance hatasının ikram güvenliğinden 5 kat daha önemsiz gibi algılandığını düşünmüyorum insan faktörü hataları sadece bizler için değil otoritede çalışanlar için de geçerli. Yönetmelikte yer alan ve gönüllü raporlamayı teşvik ve sms kültürünü geliştirmek için , yapılan hataların muhatap tarafından belli bir zaman dilimi içinde iyi niyetle SHGM’ye bildirilmesi halinde ceza uygulanmaması güzel bir yaklaşım.
**
Siz değerli okurlardan gelen ve bu köşelerde yer vermemizi istediğiniz konular oluyor bunlara da elden geldiğince değinmeye çalışıyorum bunlardan biri olan ve lisanslarla ilgili bir yazı için ilgili siteye yönlendirme yapmak istiyorum, http://burakveelif.com/havacilik/yazilar/2608-komponent-bakim-lisansi-ve-dunya-sivil-havaciliginda-soz-sahibi-olmak.html
Yeni yılın hem siz okuyucular hem sektörümüz hem de tüm insanlık için güzelliklere vesile olmasını diliyorum.
Saygılarımla.
Erdal GÜLMEZ
Yorumlar