THY'nin yabancı kaptanları yerlileşmeli - DHMİ'nin gücü öğrenciye mi yetiyor?

Türk  Hava Yolları, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla, filosunda görev yapan 347 yabancı pilotunu, 1 Kasım itibariyle ücretsiz izne çıkarmıştı. ( THY'nin toplam yabancı pilot sayısı 475)

Yabancı pilotlar, altı aylığına ücretsiz izne gönderilmeden önce, bütün filolar gözönüne alındığında, ortalama her filoda yüzde 10 civarında yabancı pilot görev yapıyordu. Sayısal olarak en çok yabancı pilot ise, Boeing 737 filosunda uçuyordu.

Yabancı pilotların ücretsiz izne gönderilmesinden sonra, filolar arası yabancı pilot dengeleri de eskiye oranla oldukça değişti.
Dar gövde uçaklarında ve Airbus 330 filosunda, (A350 filosunda yabancı pilot bulunmuyor) bulunan yabancı pilot sayısının toplamı bile Boeing 777/787 filosundan daha az görünüyor.

Şöyle ki... Boeing 777/787 filosunda 80 civarında yabancı pilot halen uçuşlarına devam ederken, Boeing 737, Airbus 320 ve Airbus 330 filosundaki yabancı pilot sayısının toplamı sadece 30 civarında...

Neden diğer filolarda yabancı pilot sayısı az iken, Boeing 777 filosunda bu kadar çok, bunu merak edebilirsiniz...

Aslında THY yönetimi, pandemi döneminde gerçekleştirilen kargo operasyon yükünün büyük bölümünü Boeing 777 tipi uçaklarla yaptığı için filosundaki yabancı pilotların büyük bölümünü, ücretsiz izne gönderemedi. Buna rağmen, diğer filoların uçuş saatleri aylık 35-40 saatleri güçlükle bulurken Boeing 777 filosundaki pilotların aylık uçuş saatleri neredeyse 80 saatin altına hiç düşmedi.

Bu açıdan bakıldığında THY'nin, bir nevi mecburiyetten dolayı bu filodaki yabancı pilotları ücretsiz izne gönderemediğini düşünebilir, hak verebiliriz. Ama bunun yanı sıra THY'nin, yabancı pilotların önümüzdeki dönemde, mecburi çare olmasının önüne geçebilmek için, kısa ve orta vadeli çözümler üretmesi gerektiği de apaçık ortada...

Öncelikle yerli veya yabancı, Boeing 777 filosundaki uçuş ekiplerinin hakkını teslim etmek gerektiğinin altını çizelim. Bu uçak tipi, pandemi döneminde THY'nin adeta lokomotifi konumunda... Operasyon yoğunluğuna rağmen yüzde 50 maaşla, ekipler özveri ile görevlerini devam ettiriyorlar. Üstelik, pandemi dolayısıyla oldukça zor koşullarda... Gittikleri ülkelerde adeta hapis hayatı yaşıyorlar. Gittikleri otelden çıkmıyor, pozitif vakaya rastlanılması halinde, oldukça kötü koşullarda günlerce karantinada kalabiliyorlar. Hatta öyle ki, yatı yapılması zor olan şehirlerde, görevli gidip pas dönerek neredeyse tam günlerini uçak içerisinde, konforsuz şartlarda geçirebiliyorlar. Sadece Boeing 777 filosu bunları yapmıyor elbette, ama bu dönemde en çok onlar yapıyor. Tabiki burada  sadece pilotların değil, operasyonda görevli diğer ekiplerin de aynı yoğunluk ve risklerle görevlerini icra ettiklerini de hatırlatalım.

Bu koşullarda Boeing 777 ekipleri ciddi yorgunluk yaşıyorlar ve bir taraftan da filonun rahatlatılması için adımlar atılmasını bekliyorlar.
Eğer bu iş yabancı pilotlarla devam etmeyecekse ki öyle bir eğilim sözkonusu, o halde yerli pilotların dar gövdeden ya da filonun diğer geniş gövdesi Airbus 330'dan, Boeing 777 filosuna kaydırılmasına yönelik adımlar bir an önce atılmalıdır. Sanıyorum bu noktada Uçuş İşletme Başkanlığı ile Kokpit İstihdam Başkanlığı'nın arasında bir senkron sorunu var. THY'nin geç kalmadan, bu filoda görev yapan 80 civarındaki yabancı pilotun yerine yerli pilot ikamet etmesi gerekir ki, bunu da kendi dar gövde veya diğer geniş gövde filosundan sağlayabilir. Bugünün maaş koşullarında dar gövdeden geniş gövdeye geçen bir kaptanın maliyeti de eskiden olduğundan çok daha az olacaktır. Şu anda ve özellikle önümüzdeki yaz, büyük olasılıkla filonun en yoğun uçakları yine Boeing 777 ve 787 olacak. Ve şimdiden, henüz vakit varken, o filolara kaptan takviyesi yapmak, yaz operasyonlarında B777 filosunun yükünü hafifletecektir. Bu vesileyle yabancı pilotlara  ihtiyaç kalmayacağı gibi, böyle bir dönemde geniş gövde hedefi, dar gövde kaptanları için de iyi bir motivasyon kaynağı, altan gelecek ikinci pilotlar için de bir hedef olacaktır.

YABANCI KABİN MEMURLARI HALA UÇUYOR

Bu arada yeri gelmişken sürekli yabancı pilotları konuşuyoruz ancak THY'nin hali hazırda bünyesinde 200 ile 300 arasında yabancı kabin memuru da görev yapıyor. O konuda THY'den henüz bir adım gelmedi. Şu anda THY'nin eğitim verip de işe başlatamadığı kabin memuru grupları var. Onlar işe başlamak için belirsiz bir tarihi beklerken, özellikle şu dönem için vazgeçilmez olmadığını düşündüğüm yabancı kabin ekiplerinin yerlerine onların ikame edilmesi  beklentileri fazlasıyla karşılar.

DHMİ FAKİRDEN ALIP ZENGİNE VERİYOR
DHMİ, havacılık sektöründe yaşanan pandemi krizi dolayısıyla başta havalimanı işletmecileri olmak üzere sektöre ciddi desteklerini geçen hafta açıkladı. Havalimanlarındaki kira alacaklarını iki yıl erteleyen DHMİ, tarifede de yüzde 50 indirime gitti. DHMİ'nin bu hamlesi doğru ve yerindeydi. Ancak aynı DHMİ, eski adıyla Eskişehir Anadolu Üniversitesi yeni adıyla Eskişehir Teknik Üniversitesi' nde eğitim alan hava trafik kontrolörü öğrencilerinin mezun olabilmesi için gerekli olan yerinde eğitim uygulamasını ücretli hale getirdi. Bugüne kadar hava trafik hizmeti Anadolu Üniversitesi tarafından yürütülen ancak bir yönetmelik değişikliği ile DHMİ'ye devredilen hava trafik hizmeti bir tarifeye bağlandı ve öğrenci başına 30 bin TL' nin üzerine çıkan yerinde eğitim uygulaması uyduruldu.Hava trafik kontrolörüne ihtiyaç duyulan böyle bir dönemde, ekonomik koşullardan dolayı bu eğitimi alamayan öğrenciler, bu sebeple mezun olamıyor, dolayısıyla kontrolör alımlarına da başvuramıyor.
Bir tarafa milyonlarca dolar alacağından vazgeçen DHMİ, öbür tarafra maddi durumu yetersiz olan öğrencilerden sonradan çıkan uygulama yüzünden para istiyor. Koskaca DHMİ'nin gücü öğrencilere mş yetiyor?