AVRUPA'DA 6. DÜNYA'DA 18. HAVAYOLU ŞİRKETİ...

Son yıllarda başarıyla istikrarlı bir şekilde büyüyen ülkemizin bir numaralı düşük maliyetli havayolu (DMH) Pegasus, geçtiğimiz haftalarda yayınlanan 2012 havacılık verilerine göre, taşıdığı yolcu sayısı sıralamasında, toplam 13,1 milyon ile Avrupa’da DMH’ler arasında altıncı sıraya yerleşti.

2012 yılının Aralık ayında Pegasus, opsiyonlar dâhil olarak toplam 100 adetlik A320 ve A321 NEO modellerinden sipariş vererek herkesi şaşırtmıştı. Önümüzdeki 10 yıl süresince kademeli olarak teslim alınacak bu uçakları da hesaba katarsak Pegasus’un birkaç sene içinde çok rahatlıkla yıllık 20 milyon yolcu taşıyan bir havayolu olacağını öngörmek mümkün. Aynı listede THY’nin alt markası Anadolu Jet, taşıdığı 7 milyon yolcuyla Avrupa’da dokuzuncu sırada gözüküyor. Türk bayrağı taşıyan bu havayollarımızı en önlerde görmek hiç şüphesiz bizleri gururlandırıyor.
Son yıllarda olduğu gibi listenin taşınan yolcu sayısına göre birinci sırasında Ryanair, ikinci sırasında Easyjet ve üçüncü sırasında Pegasus’un ana şirketi Esas Holding’in ortak olduğu Almanya merkezli Air Berlin yer alıyor. Gerçi DMH’ler listesinde iş planı tam olarak DMH sayılamayacak Air Berlin’in olması da ayrı bir tartışma konusu. Zira Air Berlin yönetimi bile kendilerini kısa mesafede DMH, orta-uzun mesafe uçuşlarda ise network havayolu kabul ederek, ‘hybrid’ havayolu olarak tanımlıyorlar.

CİROSU 1 MİLYAR DOLARI AŞKIN

Halka arzı çok yeni gerçekleştirilen Pegasus, 2012 yılı verilerine göre ciro bazında DMH’ler arasındaki dünya sıralamasında 1,073 milyar dolar ile 18. sırada bulunuyor. Tabii ki yine her yıl olduğu gibi dünya DMH sıralamasında gerek ciro gerekse yolcu sayısı olarak ABD’li mega DMH Southwest birinci sırada. 2012 yılsonu verilerine göre toplam 134.1 milyon yolcu taşımış ve 17.1 milyar dolar ciro elde etmiş durumdalar. Bilindiği üzere havayolu işletmeciliği cirosu çok yüksek bir sektör olsa da net kâr marjları o kadar büyük olmayan bir sektör. Zira Southwest havayolunun elde ettiği 17 milyar dolar ciroya rağmen vergi öncesi kârı sadece 421 milyon dolar. Yani cironun sadece yüzde 2,5 civarı.

Pegasus havayollarının 2012’de sadece 40 uçaklık bir filo ile 13 milyondan fazla yolcu taşıması gerçekten takdir edilmesi gereken bir sonuç. Şayet çok arzu ettikleri Rusya pazarına da uçma hakkı elde ederlerse istikrarlı büyümelerini daha da perçinlemiş olacaklar. Hiç şüphesiz, bu başarının altında Ali Sabancı’nın liderliği, vizyonu, bilgiye-tecrübeye saygısı ve ekip kurabilme becerisi yatıyor.

EN FIRSATÇI HAVAYOLU ALLEGIANT

Havacılığın beşiği ABD’de, en fazla şikâyeti alsa da son yılların en kârlı havayolunun Allegiant olması tüm uzmanları şaşırtıyor. Las Vegas merkezli havayolunun filo yaş ortalaması 16 civarında ve ağırlıklı olarak eski teknolojiye sahip MD-80 modellerinden oluşuyor. Uçuşlarının yüzde 30’u gecikmeli kalkıyor. Uçuşlarının yüzde 90’ını sadece pazar, pazartesi, perşembe ve cuma günleri gerçekleştiriyor. Salı günleri neredeyse tüm filo LasVegas  havalimanında yerde ve iflas etmiş bir havayolunu andırıyor.

Son yıllarda diğer havayolları ABD iç hat uçuşlarında yüzde 14 oranında kapasite azaltırken Allegiant akıllıca davranarak diğer havayollarının çekildiği ikincil ve üçüncül pazar olarak adlandırılan küçük orta nüfuslu şehirlere uçmayı tercih ediyor. Her ne kadar eski teknoloji bir filoya sahip olsa da, uçakları çok ucuz maliyetle aldığı ve sadece yüksek doluluk yakaladığı günlerde uçtuğu için müthiş kârlı bir havayolu. Kendilerini ABD’nin ultra düşük maliyetli havayolu olarak tarif ediyorlar. Zira uçuşlarda su dâhil her şey ücret karşılığı satın alınıyor. Bilet satışlarında kesinlikle acente gibi bir aracı kullanmadıkları gibi neredeyse hiç reklam yapmıyorlar. Uçtukları şehirlerin havalimanlarından promosyon desteği alıyor sadece ‘kulaktan kulağa’ reklama dayanıyorlar. İlaveten uçuş bileti sattıkları yolculara otellerden, helikopter turlarına, Elvis temalı düğün törenlerine kadar aklınıza gelebilecek her hizmette aracı olarak gelir yaratıyorlar. Bir nevi acente, tur operatörü gibi hareket ediyorlar. LasVegas merkezli uçmanın ve yolcu profillerini iyi analiz etmenin meyvelerini yiyorlar. Uçuş harici hizmetlerde yolcu başı elde ettikleri gelirler neredeyse averaj uçuş biletinin yarısı kadar. Açıkçası ben İrlandalı Ryanair dahi olmak üzere bu kadar uçuş harici ek gelir averajına sahip başka havayoluna henüz rastlamadım.

Kendine göre oldukça başarılı bir ‘niche’ yaratmış olan ve ödünsüz bir iş planı uygulayan Allegiant, 2012 yılı verilerine göre vergi öncesi yüzde 18.5 kâr elde ederek herkesi şok etti. Ayrıca halka açık olan havayolu hissedarlarına son beş yılda yüzde 361 kazandırarak ayrı bir rekorun da sahibi. Bu örnekten de anlaşılacağı üzere şayet iş planınız doğru analizlere dayanır, müşteri kitlenizi doğru tanır ve mükemmel bir zamanlamanız olursa en temel hizmetleri sağlayarak en kârlı havayolu olabilirsiniz…

Tolga TURGUT
AKŞAM