13 Bilimsel Deney

Türkiye Uzay Ajansı @tuajans;

“Türkiye’nin ilk astronotu @TURKastro; mikro yer çekimi ortamında cisimlerin hareket dinamiklerini incelediği, dönme ve atalet durumu üzerine keyifli bir video çekti. Newton’un hareket yasalarının uzayda nasıl işlediğini gösteren bu video, uzay fiziğine dair merakınızı giderecek.”

Top çevirme dışında, ilk defa yapılacak olan 4 deney ve toplamda 13 bilimsel deney, medyada fazla yer almadı. İlgilenenler bakmış olabilirler. Türk'ü ve Türkiye'yi dışlayarak parti propagandasına çevrilen onca olaydan sonra bunu beklemeye elbet hakkımız yok ama gönül elvermiyor.

İşte o 13 bilimsel deney.

1. EXTRAMOPHYTE

Ekstremofit yani yüksek sıcaklık, ağır metal kirliliği, kuraklık veya tuzluluk gibi zorlu çevresel koşullarda hayatta kalabilen ve gelişip büyüyebilen bitkilerin yeryüzündeki strese uyum özelliklerini uzay ortamında devam ettirip ettiremediği daha önce hiç araştırılmadı.

Deneyde tuza dayanıksız bitkiler ile tuza dayanıklı bitkilerin mikro yer çekiminde tuz stresine verdikleri fizyolojik ve moleküler yanıtların karşılaştırılması da planlanıyor.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Ege Üniversitesi- Prof. Dr. İsmail Türkan

2. CRISPR-GEM

Bitkilerin uzayda besin ve oksijen desteğiyle daha sağlıklı ve verimli yetiştirilmesi de bu amaca hizmet eden kritik bir araştırma alanıdır. CRISPR-GEM projesiyle de uzayda daha sağlıklı ve verimli bitkilerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir.

Bu deneyde, bitkilerde uzay ve Dünya koşullarında genetik değişiklikler test edilerek CRISPR tekniğinin mikro yer çekimi ortamda ne kadar etkili olduğu ilk defa araştırılacak. 

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Yıldız Teknik Üniversitesi – Tuğçe Celayir

3. UYNA

Geleneksel malzemelere göre yüksek sıcaklıklara ve fiziksel yüklere dayanıklılık gibi üstünlükleri ile öne çıkan yeni nesil – orta ve yüksek entropili alaşımların üretimi, uzay, havacılık ve savunma sanayii için oldukça önemlidir.

Bu deney, Türkiye’nin uzay, havacılık ve savunma sanayii için yeni nesil malzeme geliştirme kabiliyeti kazanmasına önemli katkı sağlaması hedefleniyor.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

TÜBİTAK MAM - Dr. Ömür Can Odabaş

4. gMETAL

Bu deneyle kimyasal tepkimesiz koşullarda, katı parçacıklar (genellikle çapı milimetreden küçük katı hâldeki parçacıklar) ile bunların bulunduğu akışkan ortam arasında homojen bir karışımın oluşturulmasına düşük yer çekiminin etkisi gözlemlenecek.

Deneyden ayrıca Dünya’daki sürdürülebilir enerji kaynakları arayışına da katkı sağlaması bekleniyor. 

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

TÜBİTAK MAM - Prof. Dr. İskender Gökalp / Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil

5. UzMAn

Mikroalgler, su içinde yaşayan küçük bitkilerdir. Mikroalgler, Dünya’da zorlu koşullara adapte olabilir ve karbondioksiti oksijene çeviren fotosentez işlevleriyle uzaydaki yaşam destek sistemleri için önemli bir potansiyele sahiptir.

Deneyle elde edilen verilerden yararlanılarak TÜBİTAK MAM iş birliğinde bir yaşam destek sistemi (astronotların uzayda hayatta kalmasını sağlayan sistemler) geliştirilmesi planlanıyor.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Boğaziçi Üniversitesi- Dr. Öğr. Üyesi Berat Haznedaroğlu- TÜBİTAK MAM

6. PRANET

Propolis, bal arılarının farklı bitkilerin yaprak, gövde ve tomurcuklarından topladığı, balmumu ve reçine içeren bir maddedir. Bakteriler üzerinde düşük yer çekimi koşullarında da etkili olduğu belirlenirse propolisin uzay görevlerinde kullanılabilecek alternatif bir doğal antibakteriyel olduğunu anlamış olunacak.

Bu deneyle Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki bakteri florasıyla ilgili yeni bilgilere ulaşılması da öngörülüyor.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Muş Bilim ve Sanat Merkezi- Birsen Geçer

7. METABOLOM

Astronotlar uzay görevleri boyunca birçok çevresel strese maruz kalır. Fırlatma sırasında maruz kalınan yüksek merkezkaç kuvveti (g-kuvveti), düşük yer çekimi, uzay radyasyonu, yüksek veya düşük oksijen miktarı, uyku düzensizliği, beslenme sorunları ve değişen fiziksel aktivite, yaşanan zorluklardan sadece birkaçıdır.

Araştırmayla ayrıca ülkemizde yer çekimi fizyolojisi, havacılık ve uzay tıbbı alanında gelecek yıllarda yapılacak çalışmalarda uzmanların faydalanması amacıyla bir moleküler veri bankasının ilk adımı da atılmış oldu.

Araştırmanın sonuçlarının mevcut hastalıklar için yeni tedaviler ve önleyici tedbirlerin geliştirilmesine de yarayabileceği düşünülüyor.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Ankara Üniversitesi - Prof. Dr. Emel Emregül

8. MİYELOİD

Kronik inflamasyon, bağışıklık sisteminin istenmeyen maddelere verdiği tepkiyle 5-6 haftadan daha uzun süren ve yavaşça gelişen iltihaplanma türüdür. 

Bağışıklık sistemindeki değişiklikler miyeloid tipteki kan hücreleri özelinde araştırılacak. Bu hücrelerin özellikleri ve işlevlerinde uçuş öncesi ve dönüş aşamasındaki değişimler karşılaştırılarak uzay yolculuklarının kanserle birlikte bağışıklık sistemini ilgilendiren pek çok hastalık üzerine olası etkileri anlaşılmış olacak. Elde edilecek sonuçların, dünya bilim literatüründe bir ilki temsil etmesi bekleniyor.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Hacettepe Üniversitesi, Prof. Dr. Güneş Esendağlı

9. MESSAGE

MESSAGE deneyi ile astronotların bağışıklık sisteminin düşük yer çekimi koşullarında ne tür tepkiler verdiği, uzayda geçirilen süre arttıkça bağışıklığın nasıl bir uyum gösterdiği anlaşılmaya çalışılıyor. 

Bu deney sayesinde uzayda yaşamın sağlığımızı ilgilendiren temel yönlerini daha iyi anlayarak uzun soluklu uzay misyonları planlama konusunda daha emin adımlar atılabilecek.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Üsküdar Üniversitesi, Dr. Öğr. Üyesi Cihan Taştan

10. MİYOKA

Düşük yer çekimli ortamda gerçekleştirilecek kurşunsuz lehimleme deneyi, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda elektronik kart üzerine kurşunsuz bileşen montajı gerçekleştirecek.

MİYOKA deneyinden elde edilecek kazançlar, gelecekteki uzun süreli insanlı keşif görevleri için gerekecek elektronik yeniden işleme, onarım ve modifikasyon yeteneklerinin geliştirilmesini sağlayacaktır.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

TÜBİTAK UZAY - Hakan Asan

11. OKSİJEN SATÜRASYONU

Oksijen satürasyonu, kandaki oksijen doygunluğunu ifade eder. Sağlıklı bir insanda tipik oksijen satürasyon seviyeleri %95-%100 arasında değişir. Hastalıkların tedavisinde erken teşhisin önemi hayatidir. Yapay zekâ desteği ile verilen havanın oksijen seviyesini hesaplayarak düşük yer çekiminin sebep olduğu farklılıklar ve rahatsızlıkların tanımlanması hedeflenmektedir.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Nişantaşı Üniversitesi-Oğuzhan Aydemir

12. VOKALKORD

Yapay zekadan yararlanarak seste meydana gelen frekans değişimlerinden solunum sistemi fizyolojisindeki rahatsızlıkların tespit edilmesi ve düşük yer çekimli ortamın insan sesi üzerine etkilerinin araştırılması hedefleniyor.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Haliç Üniversitesi- Prof. Dr. Gökhan AYDEMİR

13. ALGALSPACE

Algler fotosentez yeteneğine sahip sucul canlılardır. Mikroalglerise sadece mikroskop aracılığıyla görülebilen alglerdir. Uzayda ekstremofilik mikroalgler bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmadı. Bu deney ile Türkiye’nin Antarktika’daki araştırma istasyonundan toplanan örneklerle mikroalglerin üretimi ilk kez uzayda denenerek ılıman koşullara elverişli mikroalgler ile karşılaştırmalı analizler gerçekleştirilecek.

Deney Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi: 

Yıldız Teknik Üniversitesi – Prof. Dr. Didem Özçimen

Bu deneylerden bahsetmeyen medya, elbet sonuçlarına da önem vermeyecek ve bunlardan hiç bahsetmeyecektir. Bizler ise uygun zamanlarda sonuçlar hakkında bilgi talep edeceğiz. 

Onca parayı top çevirmeye harcamadık nasılsa.!

Cehaletin el üstünde tutulup, porno filmleri aratmayacak mesleği din ile ilgili olanların (din den para kazanılmaz ve buna meslek denmez, tüm dünyada ve dinlerde öyledir) tecavüz, saldırı ve sübyanlara uygulanan cinsel istismarlar için “küçüğün rızası vardı”, “bir kereden bir şey olmaz”, “iyi niyetin istismarı” gibi veciz laflar eden bazı bakan ve yöneticiler için bilim, onların ne yapıp yapmadıklarını sorguladığı için mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.

“Bir koy, üç al” siyasetini örnek alarak 15 haftalık bir eğitim programını ve sonunda, 10 günlük bir uzay uçuşunda 14 deney yapmanın maliyeti 55.000.000$ ise, (ki İsveç’in 38,5$ ödedi) her bir bilimsel (13) deneyin maliyeti 423.077$ yani ortalama 13.200.000₺ olduğuna göre, her bir deneyden 39.600.00₺ gelir elde etmenin yollarını aramalıyız.

Aklınıza zam gelmesin hemen. Biliyorum, tek adam döneminde Orhon Murat Arıbunu'nun “Zamkop Eyin Pi” dizesi iyi giderama bana sorarsanız, ip inceldiği yerden kopacak.

https://servetbasol.com